مناطق اصلی که در صنایع فولاد باید از آن‌ها حفاظت کرد:
- ماشین‌های تولید
- کوره‌های نورد و ریخته‌گری
- کارخانه های نورد
- ژنراتورهای الکتریکی
- اتاق‌های تجهیزات
- مخازن مایعات قابل اشتعال
- اتاق‌های برق و تاسیسات الکتریکال
- ترانسفورماتورها
- اتاق‌های کنترل
برای مهار حریق در صنایع فولاد باید بر راهکارهای پیشگیرانه و در مرحله بعد اطفای موثر تمرکز کرد.
برای پیشگیری باید تجهیزات مناسب و کارآمدی برای تشخیص و اعلام به موقع حریق در نظر گرفته شود.
همچنین باید به اقدامات مربوط به تعمیر و نگهداری تجهیزات توجه ویژه مبذول داشت.
اهمیت سیستم اعلام حریق کارآمد علاوه بر تشخیص به موقع حریق در این است که عملکرد سیستم اطفا نیز به آن وابسته است و در حقیقت سیستم اطفا با فرمان سیستم اعلام حریق فعال می‌شود.
ویژگی‌های سیستم‌های اطفای موثر برای صنایع فولاد:
هر چه مدت زمان پاسخگویی سیستم به حریق سریعتر باشد، تجهیزات کمتری آسیب خواهند دید و ریسک حریق‌های کنترل نشده و انفجار کاهش می‌یابد.
از این رو بهتر است سیستم اعلام و اطفایی برای این صنایع انتخاب شود که حریق را به صورت خودکار شناسایی کرده و اطفا نماید.
سیستم اعلام حریق مناسب برای صنایع فولاد عموما از کنترل پنل اعلام حریق (آشنایی با سیستم‌های اعلام حریق)، دتکتورهای دود و شعله (آشنایی با دتکتورهای شعله) و سنسورهای حرارت تشکیل شده است. به محض تشخیص حریق فرمان اطفا به سیستم پنوماتیکی ارسال شده و اطفا آغاز می‌شود. مزیت سیستم پنوماتیکی در این است که در صورت هر گونه قطعی برق باز هم اطفا به نحو موثر انجام خواهد شد. همچنین برای اطمینان بیشتر در صورت عمل نکردن سیستم پنوماتیک شیر دستی نیز بر روی سیستم اطفا تعبیه شده است.
اهمیت سیستم پشتیبان:
به منظور بهینه‌سازی تمام عملیات اعلام و اطفای حریق لازم است سیلندرهایی به منظور پشتیبانی از سیستم اطفا در محل تعبیه شود. به این ترتیب حتی در صورت عدم عملکرد سیلندرها و یا خالی بودن آن‌ها سیستم پشتیبان می‌تواند به موقع وارد عمل شود و از خسارات بیشتر جلوگیری نماید.
انتخاب سیستم مناسب براساس مخاطرات موجود:
کوره‌ها، ریخته‌گری و نورد فولاد:
در عملیات فولادکاری از کوره‌های الکتریکی پرقدرت برای ذوب مواد خام و عمل آوردن فولاد استفاده می‌شود. همچنین ماشین‌های عظیم‌الجثه‌ای به نام تجهیزات ریخته‌گری و نورد وجود دارد. یکی از نقاط مشترک تمام این تجهیزات این است که عملیات انجام شده در تمام آن‌ها در دمای بالا صورت می‌گیرد و با فولاد مذاب و مواد شیمیایی مشخص در تعامل هستند. توان این ماشین‌آلات توسط نیرو الکتریسیته تامین می‌شود و برای روغنکاری پیوسته و کار در چنین دمای بالایی به اجزای مکانیکی متعدد نیاز دارند.
مخاطراتی که ممکن است در این کوره‌ها و ماشین‌آلات رخ دهد عبارتند از:
- حریق ناشی از اتصال کوتاه و گرم شدن بیش از حد اجزای الکتریکی.
- منفجر شدن مواد شیمیایی که با یکدیگر ترکیب شده‌اند.
- افزایش حرارت در خطوط هیدرولیکی یا تسمه‌ها.
- پراکنده شدن روغن مربوط به عملیات روغنکاری.
- پاشیدن فولاد ذوب شده به سایر نقاط خط تولید و انتقال.
ترانسفورماتورها:
ترانسفورماتورها تجهیزات الکترومغناطیسی‌ای هستند که می‌توانند جریان و ولتاژ الکتریکی را کم یا زیاد کنند.
با توجه به اهمیت و هزینه بالای این ترانسفورماتورها نصب سیستم‌های حفاظت از حریق ثابت بر روی آن‌ها بسیار حائز اهمیت است.
در میان تمام ترانسفورماتورهایی که در یک فضا قرار دارند نمونه‌هایی که با روغن کار می‌کند پرمخاطره‌تر هستند، چرا که روغن به کار رفته در آن‌ها فلش‌پونت پایینی دارد و ریسک دود و حریق را بالا می‌برد.
علاوه بر این مخاطرات مربوط به ترانسفورماتورهای خشک را نیز نباید نادیده گرفت.
فضاهای مربوط به نگهداری کابل‌ها:
کوره‌های ذوب فولاد با نیروی برق کار می‌کنند، بنابراین برای عملکرد موثر به کابلهای فشارقوی و کابل‌کشی پیشرفته نیاز دارند. این کابل‌ها به همراه کابلهای منابع تغذیه در محفظه‌های مشخص قرار دارند.
ریسک حریق این محفظه‌ها به افزایش شدید حرارت و اتصال کوتاه در آن‌ها برمی‌گردد.
از آنجاییکه این بخش از تجهیزات معمولا از دید پنهان هستند و عموما از مکان‌هایی عبور می‌کنند که دسترسی فیزیکی به آن دشوار است در صورت هرگونه حریق می‌توانند خطرات فراوانی برای سیستم الکتریکی در پی داشته باشند.
سیستم‌های اطفای مناسب برای مهار حریق در صنایع فولاد:
با توجه به دمای بالا و نوع فرآیندهای انجام شده در این صنایع سیستم‌های اطفای واترمیست و پودرخشک شیمیایی برای حفاظت از آن‌ها توصیه می‌شود.
نحوه عملکرد سیستم واترمیست برای مهار حریق صنایع فولاد:
در سیستم واترمیست قطرات آب به ذرات بسیار ریز تبدیل می‌شود. به این ترتیب با میزان آب کمتر اطفای موثرتری انجام می‌شود.
این تکنولوژی که جایگزینی برای سیستم اسپرینکلر است به آب کمتر و در نتیجه مخازن کمتری برای ذخیره‌سازی آب نیاز دارد.
سیستم اطفای حریق واترمیست علی‌الخصوص برای حفاظت از تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی مناسب است. چرا که می‌تواند یکی از بزرگترین مخاطرات برای این تجهیزات که همان دود کردن است را به خوبی مهار کند. سیستم واترمیست را می‌توان به صورت توتال و لوکال بر روی تجهیزات به کار برد.
نازل‌های واترمیست می‌توانند در داخل محفظه‌های کابل قرار بگیرند و محفظه را به چندین بخش تقسیم کرده و مخاطرات را به خوبی مهار کنند.
نحوه عملکرد اطفا کننده پودرخشک شیمیایی برای مهار حریق در صنایع فولاد:
در صنایع فولاد اتاق‌های متعددی وجود دارد که در آن‌ها مخازن سوخت و مایعات قابل اشتعال قرار گرفته. همانطور که می‌دانید این مواد در کلاس B حریق جای می‌گیرند و نحوه اطفای آن‌ها با اطفای حریق‌های الکتریکال متفاوت است. مشکل اصلی این انبارها ممکن است منفجر شوند به همین خاطر پودرهای خشک شیمیایی و اطفا کننده‌های آبی برپایه فوم گزینه مطلوبی برای مهار حریق مایعات قابل اشتعال محسوب می‌شوند.
این اطفاکننده‌ها لایه همگنی بر روی حریق مایعات قابل اشتعال ایجاد می‌کنند و مانع رسیدن اکسیژن به حریق می‌شوند.
فوم حاصله از تزریق هوا به محلول آب و فوم ذخیره شده در غلظت مشخص ایجاد می‌شود به این ترتیب این سیستم به منبع آب جانبی نیاز ندارد.
پودر خشک شیمیایی به لایه اوزون آسیب نمی‌زند و پتانسیل گرمایشی آن صفر است. ماده در دسترسی است که هزینه نسبتا پایینی دارد.
امکان اطفای توتال و لوکال به کمک آن‌ها وجود دارد.
ویژگی‌های مطلوب پودرهای خشک شیمیایی:
- هیچگونه اثر نامطلوبی بر روی لایه اوزون ندارند.
- به راحتی در دسترس هستند.
- هزینه پایینی دارند.
- می‌توان از آن‌ها برای اطفای توتال یا لوکال استفاده کرد.
- می‌توان از آن‌ها در فضاهای باز استفاده کرد.
- می‌توان برای اطفای بازه وسیعی از سوخت‌ها و مایعات قابل اشتعال مورد استفاده قرار بگیرند.
- ظرفیت اطفاکنندگی بالایی دارند.
- بازه طراحی وسیعی دارند.