کربن دی‌اکسید پس از اطفا هیچ‌گونه پسماندی از خود برجای نمی‌گذارد. بر روی تجهیزات الکترونیکی موجود در محیط، آثار هنری ارزشمند، نقاشی‌ها یا دست‌نوشته‌ها، مایعات قابل اشتعال یا کوره‌ها و اجاق‌گازها مخاطراتی در پی ندارد.
تنها محدودیت سیستم اطفای حریق کربن دی‌اکسید در مورد فضاهایی است که در آن نیروی انسانی یا حیوانات حضور دارند.
شاید شنیده باشید که کربن دی‌اکسید سیستم اطفای سه‌بعدی است.
این ادعا به آن معناست که:
کربن دی‌اکسید می‌تواند حریق را به‌صورت سه‌بعدی یعنی در راستای افقی و عمودی اطفا کند. به خاطر قدرت نفوذ بالا و سریعی که دارد می‌تواند حتی باوجود موانع متعدد به‌راحتی در تمام فضا نفوذ کند.
سیستم‌های CO2 دائمی می‌توانند به‌صورت خودکار یا دستی فعال شوند، این فعال‌سازی می‌تواند به‌صورت مکانیکی، پنوماتیکی یا الکتریکی انجام شود.
در شرایط نرمال دمایی کربن‌دی‌اکسید را می‌توان در سیلندرهای فشار بالا ذخیره کرد. تغییر فشار بر اساس تغییرات دمایی انجام می‌شود. (شرایط نرمال برای کربن‌دی‌اکسید دمای 21 درجه سانتی‌گراد و فشار 59 بار در نظر گرفته می‌شود)
توصیف سیستم:
تک سیلندری یا دو سیلندری بودن سیستم در درجه اول به حجم فضای تحت حفاظت وابسته است. در سیستم‌های چند سیلندری یک سیلندر پایلوت مسئولیت فعال‌سازی سایر سیلندرها را بر عهده دارد.
سیلندر پایلوت به‌صورت خودکار و با دریافت سیگنال از سیستم اعلام حریق فعال می‌شود. همچنین می‌توان سیلندر پایلوت را به‌صورت دستی و به کمک دکمه «فعال‌سازی سیستم» از راه دور فعال کرد.
شیر سیلندر پایلوت با استفاده از شیلنگ قابل‌انعطاف فشارقوی EPDM به شیر اولین سیلندر سیستم متصل شده است. با ارسال فرمان فعال‌سازی شیر سیلندر پایلوت باز می‌شود فعال‌سازی سایر سیلندرها به‌صورت پنوماتیکی انجام می‌شود.
گاز کربن‌دی‌اکسید از طریق شلنگ‌های قابل‌انعطاف EPDM با فشار بالا به سیستم منیفولد هدایت می‌شود. سیستم منیفولد از لوله‌های منیفولد، قطعات تی شکل منیفولد، درپوش کور منیفولد و شیرهای یک‌طرفه تشکیل‌شده است.
نهایتاً گاز کربن‌دی‌اکسید از شبکه لوله‌کشی عبور کرده (لوله‌های قرمزرنگ SCH40 یا SCH80 و قطعات جداگانه lbs3) و به کمک نازلهای مربوطه در فضا تخلیه می‌شود.
به‌منظور تشخیص حریق بهینه در سیستم اعلام حریق لازم است دتکتورهای دود و نرخ افزایشی به‌صورت جفتی در محیط نصب شوند.
کنترل پنل سه زونی تشخیص حریق سیگنال حریق را از دتکتورها دریافت کرده و سیرن هشدار مربوطه را به کاربر می‌دهد که پس از تأخیر زمانی لازم سیستم فعال خواهد شد. بعد از گذشت بازه زمانی در نظر گرفته‌شده برای تخلیه محیط، سیلندر پایلوت فعال می‌شود، به موازات آن علامت هشدار مربوط به تخلیه گاز در محیط نیز فعال‌شده و به کاربران هشدار می‌دهد که وارد فضا نشوند.
اجزای سیستم:
سیلندرهای فشارقوی فولادی مورد تائید کربن‌دی‌اکسید:
- 16 لیتری (12 کیلوگرمی)، 40 لیتری (30 کیلوگرمی)، 50 لیتری (35 کیلوگرمی)، 67/5 لیتری (45 تا 50 کیلوگرمی)، 80 لیتری (60 کیلوگرمی)
- ولو‌های فعال‌سازی سیلندر به‌صورت پنوماتیکی یا دستی. علاوه بر این بنا به نیاز کاربر می‌توان شیرهای فعال‌ساز الکتریکی نیز به کار گرفته شود.
- دیسک محافظ فلزی شیر سیلندر
- براکت‌های سیلندر در سایزهای مختلف
سیلندرهای پایلوت فشارقوی فولادی 3 لیتری (2 کیلوگرمی):
- شیر سیلندرهای پایلوت که به کمک فعال‌ساز یا به‌صورت دستی فعال می‌شوند. بعلاوه شیر فعال‌ساز الکتریکی که بنا به نیاز کاربر می‌تواند به این مجموعه اضافه شود. (از سیلندرهای پایلوت در سیستم‌های چند سیلندری استفاده می‌شود.)
- فعال‌ساز سر سیلندر 1/4 اینچی.
- براکت‌های سیلندر پایلوت.
سیستم منیفولد فشارقوی گالوانیزه:
- لوله‌های منیفولد فشارقوی گالوانیزه با قطر 1/4 1 – 3 اینچ.
- قطعات گازی منیفولد فشار بالا گالوانیزه 3/4 اینچی برای ورودی و 1/4 1 – 3 اینچی برای خروجی.
- درپوش کور منیفولد گالوانیزه فشار بالا 1/4 1 – 3 اینچی.
- کوپلینگ کاهشی منیفولد گالوانیزه فشار بالا 1/4 1 اینچی به 3/4 اینچی، 2 به 1 اینچی، 1/2 2 به 1/2 1 اینچی، 2 به 3 اینچی.
- شیر یک‌طرفه برنجی 3/4 اینچی.
شلنگ‌های انعطاف‌پذیر اتصال با فشار بالا EPDM:
- شلنگ انعطاف‌پذیر اتصال فشار بالا EPDM (28/78 میلی‌متری – 3/8 اینچی) برای اتصال شیر سیلندر اول به شیر سیلندر پایلوت.
- شلنگ انعطاف‌پذیر اتصال فشار بالا EPDM (3/8 اینچی – 3/8 اینچی) برای اتصال شیرهای سیلندرهای سیستم به یکدیگر.
- شلنگ انعطاف‌پذیر اتصال فشار بالا EPDM (21/78 میلی‌متری – 3/4 اینچی) برای اتصال شیر سیلندر به شیر یک‌طرفه سیستم منیفولد.
- شلنگ انعطاف‌پذیر اتصال فشار بالا EPDM (21/78 میلی‌متری – 1/2 اینچی) برای اتصال مستقیم شیر سیلندر به شبکه لوله‌کشی که به نازلهای تخلیه منتهی می‌شود. (این قطعه برای سیستم تک سیلندری به کار می‌رود.)
سایر قسمت‌ها:
- کوپلینگ نرینه برنجی (3/8 اینچی – 3/8 اینچی) که بر روی شیر سیلندر قرارگرفته تا شیلنگ‌های انعطاف‌پذیر فشار بالا EPDM را به یکدیگر متصل کند.
- درپوش کور مات 3/8 اینچی برای مهروموم کردن شیر آخرین سیلندر سیستم و شیر سیلندر پایلوت.
- نازل تخلیه با روکش نیکلی 1/2 اینچی که برای اطفای لوکال.
- نازل تخلیه برنجی 1/2 اینچی که برای اطفای توتال به کار گرفته می‌شود.
کنترل پنل و سایر تجهیزات الکتریکال:
- کنترل پنل سه زون اعلام حریق
- سیرن دیداری شنیداری
- دکمه فعال‌سازی سیستم از راه دور
- دکمه از کار انداختن سیستم از راه دور
- دتکتورهای حرارتی نرخ افزایشی
- دتکتورهای دودی
- علامت هشدار مربوط به تخلیه گاز در محیط
سیستم اطفای حریق گازی CO2 را در چه محیط‌هایی می‌توان به کار گرفت؟
سیستم اطفای حریق CO2 را می‌توان در محیط‌هایی با مخاطرات یا تجهیزات مشخص به کار گرفت:
- فضاهایی که نیازمند ماده اطفایی خنثی یا غیررسانا هستند.
- فضاهایی که تخلیه سایر مواد اطفایی از محیط پر هزینه‌تر باشد.
- فضاهایی که سایر مدیم‌ها در آن موجب آلودگی حلال‌ها، خنک کننده‌ها یا سایر محصولات موجود شوند.
سیستم اطفای حریق گازی CO2 را در چه محیط‌هایی نمی‌توان به کار گرفت؟
سیستم اطفای گازی CO2 را نمی‌توان در این محیط‌ها به کار گرفت:
- موادی که در فرمول شیمیایی خود اکسیژن دارند، همچون نیترات سلولز (نوارهای فیلم قدیمی) و باروت که در نبود هوا می‌توانند به سرعت اکسیده شوند.
- فلزات به شدت واکنش‌پذیر همچون: لیتیوم، سدیم، پتاسیم، تیتانیم، اورانیوم یا پلوتونیم.
- هیدریدهای فلزی همچون: سدیم هیدرید، لیتیوم هیدرید، کلسیم هیدرید، لیتیوم آلومینیوم هیدرید و سدیم بوروهیدرید.
ذکر این نکته خالی از لطف نیست که در حالیکه CO2 حریق ناشی از این مواد را اطفا نمی‌کند، واکنش خطرناکی با آن‌ها نداده و شدت آتش‌سوزی را نیز افزایش نمی‌دهد.
می‌توان از سیستم اطفای حریق گازی CO2 به صورت توتال برای مهار حریق در کاربری‌های مجاور استفاده کرد اما به کار بردن این سیستم به صورت لوکال، به خاطر سرعت بالا و تخلیه مستقیم بر روی منشاء حریق در این کاربری‌ها مجاز نیست.
الکتریسیته ساکن در هنگام تخلیه:
باید توجه داشت که در مکان‌هایی که احتمال تخلیه CO2 در جو قابل انفجار وجود دارد. در صورتیکه کانداکتور به زمین متصل نشده باشد بار الکترواستاتیکی ایجاد شده در هنگام تخلیه گاز مایع می‌تواند مخاطره آمیز باشد. بارالکترواستاتیکی ایجاد شده می‌تواند جرقه تولید کند و انرژی لازم برای اشتعال یا انفجار را فراهم نماید.
توصیه‌های ایمنی در رابطه با افراد حاضر در محیط:
طبق لیست لحاظ شده در NFPA 12 برای حفاظت از جان افراد در هنگام تخلیه لازم است موارد زیر رعایت شود:
- مسیرهای ورود و خروج مشخصی برای تخلیه افراد در هنگام خطر در نظر گرفته شود. این مسیرها هیچگاه نباید مسدود باشند.
- برای سریعتر شدن روند تخلیه نور اضطراری و علائم هشدار مناسب در محل نصب شود.
- علائم هشدار دیداری/شنیداری در محل نصب شود. پس از تشخیص حریق قفل شدن درب‌ها و تخلیه CO2 با تاخیر زمانی مشخص انجام شود تا افراد بتوانند به موقع از محیط خارج شوند.
- در هنگام تخلیه CO2 و پس از آن تا زمان تخلیه ماده اطفایی از محیط درب ورودی به فضا به صورت اتوماتیک قفل شود.
- تا زمان بازگشتن شرایط به حالت عادی و ریست شدن کنترل پنل لازم است پیام هشدار در تمامی محیط‌ها ادامه داشته باشد.
- لازم است علائم هشداری در ورودی و در داخل محوطه حفاظت شده نصب شود که به حاضرین هشدار دهد که این فضا توسط سیستم اطفای حریق CO2 حفاظت می‌شود. همچنین می‌شود اطلاعات اضافی در مورد نحوه عملکرد افراد در هنگام تخلیه احتمالی بر روی این علائم درج شده باشد.
- در صورت نیاز به نجات افراد از محدوده حریق باید تنها افراد آموزش دیده با ماسک‌ها و دستگاه‌های تنفسی مشخص وارد محیط شده و عملیات نجات را انجام دهند.
- تمامی افراد حاضر در محل، افرادی که در مجاورت محدوده کار می‌کنند و یا افرادی که وارد محل می‌شوند باید آموزش‌های لازم برای واکنش صحیح در هنگام تخلیه CO2 را دیده باشند.
- باید ادوات لازم برای تخلیه ماده اطفایی از محیط در نظر گرفته شود. در اغلب موارد استفاده از سیستم تهویه الزامی است. باید توجه داشت که CO2 به درستی از محیط تخلیه شده و وارد فضای دیگر نشود.
- گاز CO2 از هوا سنگین‌تر است و می‌تواند در درزها و کنار و گوشه‌های اتاق در نزدیک سطح زمین باقی بماند. برای ورود بعد از تخلیه باید موارد ایمنی لازم در نظر گرفته شود.
- هر موردی که می‌تواند به بالا بردن ایمنی افراد و جلوگیری از آسیب رسیدن به آن‌ها کمک کند باید در نظر گرفته شود.
مطالب مرتبط:
معرفی سیستم اطفای حریق گازی co2 به زبان ساده
اصول طراحی سیستم اطفای حریق گازی co2 به صورت قدم به قدم
با ادوات و تجهیزات سیلندرهای CO2 به صورت جزء به جزء آشنا شوید