روش‌های متعددی برای اندازه‌گیری قابلیت اشتعال و احتراق یک ماده وجود دارد. دو اصطلاح فنی اصلی برای توضیح شرایط اشتعال‌پذیری در مورد مایعات هیدروکربنی و بخارات حاصل از آن‌ها وجود دارد؛ فلش‌پوینت و فایرپوینت. در این مطلب در نظر داریم تفاوت این دو را از نظر علمی توضیح دهیم و به برخی از سوالات پرتکرار پیرامون آن پاسخ دهیم.
فلش‌پوینت (Flashpoint):
برای مایعات هیدروکربنی فلش‌پوینت پایین‌ترین دمایی است که سیال باید تا این دما گرم شود تا به اندازه کافی بخارات قابل اشتعال تولید کند؛ این بخارات در تماس با منبع حرارت فورا آتش می‌گیرند.
فایرپوینت (Firepoint):
از طرفی فایرپوینت از نظر دمایی بالاترین دمایی است که بخارات نفتی سوختن را آغاز می‌کنند برای 4 تا 5 دقیقه به سوختن ادامه می‌دهند.
دمای اشتعال (Ignition Temprature):
در ابتدا باید بگوییم که نقطه اشتعال یا اشتعال خودکار تفاوتی با یکدیگر ندارند. دمای اشتعال دمایی است که در آن مخلوط قابل اشتعال تشکیل شده از بخارات به طور خود به خودی و بدون نیاز به منبع حرارت آتش می‌گیرد.
در مورد دمای اشتعال نیازی به منبع اشتعال نیست و بخارات تنها زمانیکه به این دما می‌رسند به صورت خودکار مشتعل می‌شوند.
فلش‌پوینت (Flash point) و فایرپوینت (Fire point) تنها برای مایعات قابل اشتعال تعریف می‌شوند.
در تمامی مایعات ملکول‌ها از سطح مایع تبخیر می‌شوند، زمانیکه این بخارات در مجاورت هوا قرار می‌گیرند مخلوط قابل اشتعالی ایجاد می‌کنند.
باید در نظر داشت که در هر دوی این دماها سوختن رخ می‌دهد تفاوت فایرپوینت در این است که اشتعال در دمای فایرپوینت برای بازه زمانی 4 تا 5 دقیقه ادامه دارد.
توجه به دو نکته در این بین ضروری است:
1. برای مایعات قابل اشتعال در دماهای پایین‌تر از فلش‌پوینت سوختن اتفاق نمی‌افتد، چرا که در این بازه دمایی سیال به اندازه کافی بخار تولید نکرده است تا مخلوط قابل اشتعالی شکل بگیرد. بنابراین همانطور که گفتیم فلش‌پوینت کمترین دمایی است که در آن سیال به اندازه کافی بخارات قابل اشتعال تولید کرده تا در مجاورت هوا مخلوط قابل اشتعالی ایجاد نماید.
2. از آنجاییکه فایرپوینت دمایی است که سیال حتی بدون وجود منبع احتراق نیز آتش می‌گیرد، می‌توان اینطور نتیجه گرفت که همواره فایرپوینت از فلش‌پوینت بیشتر است.
 |
زمانیکه می‌گوییم فلش‌پوینت سیالی همچون گازوئیل منفی 45 درجه فارنهایت است یعنی چی؟
فلش‌پوینت علاوه بر دمای اشتعال نشان می‌دهد که یک سیال چقدر آسان آتش می‌گیرد. زمانیکه فلش‌پوینت ماده‌ای مشابه گازوئیل منفی است به این معناست که این سیال به راحتی حتی در دماهای پایین نیز آتش می‌گیرد. هر چه دمای فلش‌پوینت بالاتر باشد به این معناست که سیال به این راحتی آتش نخواهد گرفت.
دانستن فلش‌پوینت و فایرپوینت چه کمکی به ما می‌کند؟
با دانستن نقطه دمایی فلش‌پوینت و فایرپوینت یک سیال هیدروکربنی می‌توان ریسک حریق را به خوبی کاهش داد. برای این منظور تنها کافیست دمای محیط کار از فایرپوینت کمتر باشد.
همچنین در کاهش مخاطرات مربوط به انبارداری و حمل و نقل این مواد نیز موثر است.