تونل‌های انرژی، فضاهای باریکی در ابعاد وسیع هستند که عموما در قسمت زیرین مکان‌های وسیع همچون پتروشیمی‌ها، استادیوم‌ها، بیمارستان‌ها، موزه‌ها طراحی می‌شوند و منابع تامین انرژی همچون کابل‌کشی‌ها، لوله‌های آب گرم و سرد و مواردی از این قبیل از آن‌ها عبور می‌کند.
به دلیل جایگاه استراتژیک آن‌ها در رساندن انرژی به سایر نقاط محیط، ریسک وقوع حریق در ایستگاه‌های الکتریکال و تونل‌های انرژی یکی از نگرانی‌های اساسی تاسیسات الکتریکی است. عواقب ناشی از آتش سوزی در تونل‌های انرژی علاوه بر اینکه به تاسیسات آسیب جدی وارد می‌کند می‌تواند بر روی تمامی فرآیندهای مجموعه اثر گذاشته و به طور کلی کسب‌و‌کار را مختل کند؛ به این ترتیب خسارات اقتصادی فراوان برجای بگذارد و حتی در موارد شدیدتر برای افراد نیز خسارات جانی در پی داشته باشد.
بنابراین هدف اصلی حفاظت از حریق این کاربری‌ها جلوگیری از وقوع حریق و گسترش آن است. برای رسیدن به این هدف لازم است در کنار راهکارهای حفاظت فعال روش‌های حفاظت پسیو نیز در نظر گرفته شود.
عوامل مخاطره آفرین:
تونل‌های انرژی معمولا دور از دسترس هستند و در سرتاسر قسمت زیرین فضا امتداد دارند در نتیجه در آن‌ها امکان انجام عملیات اطفا برای آتش‌نشان را دشوار می‌کند.
دسترسی محدود:
غالبا ورودی تونل‌های انرژی باریک است و مساحت وسیعی را تحت پوشش می‌دهند که این عوامل امکان دسترسی آتش‌نشانان به مکان وقوع حریق را دشوار می‌کند.
تجمع گرما:
در صورت وقوع حریق در فضاهای بسته، حرارت به سطح و سایر محیط ها سرایت نمی‌کند که باعث می‌شود درجه حرارت به شدت بالا برود.
پوشش پلاستیکی عایق:
اگر چه پیشرفت چشمگیری در زمینه بهبود مقاومت روکش کابل‌ها در برابر حریق حاصل شده است؛ هنوز کابل‌هایی هستند پوشش آن‌ها از مواد قابل احتراق است و در مواد سازنده آن‌ها از مواد روغنی یا قابل اشتعال استفاده شده است. در صورت آتش‌گرفتن آن‌ها حریق به صورت خطی در سرتاسر تونل منتشر می‌شود و در حین انتشار گازها و بخاراتی آزاد می‌کند که باعث کاهش دید شده و کار آتش‌نشانان را دشوار می‌کند.
هرگونه اتصال کوتاه در کابل‌ها می‌تواند موجب داغ شدن روکش کابل شده حریقی به وجود آورد که مقادیر عظیمی بخارات سمی در محیط آزاد کند. این حریق می‌تواند کل ساختمان را تحت تاثیر قرار داده و تاثیرات نامطلوب آتش‌سوزی را چند برابر نماید. بنابراین باید مکان دقیق آتش‌سوزی به درستی شناسایی شود تا با اطفای به موقع از گسترش حریق به سایر نقاط جلوگیری شود.
عوامل متداول حریق:
|
عوامل داخلی: · اتصال کوتاه · جرقه · افزایس بیش از حد بار الکتریکی · الکتریسیته ساکن · گرم شدن بیش از حد روکش کابل |
عوامل بیرونی: · تعمیر و نگهداری · تجمع گرد و غبار · شرایط محیطی · غلظت ماده سوختی · حریق گسترش یافته از سایر منابع حریق |
حفاظت از حریق تونل‌های انرژی:
اهداف حفاظت:
- به حداقل رساندن غلظت دود و محصولات جانبی حریق
- جلوگیری از ازهم پاشیدن زود هنگام سازه
- به حداقل رساندن مجاورت افراد با دود با کنترل مسیر حرکت و تخلیه به موقع آن از محیط
- محدود نمودن میزان مجاورت مواد با دمای بالا
- محدود نمودن میزان سمی‌بودن گازهای قابل احتراق
دتکتورهای حریق و سیستم‌های اطفای حریق خودکار برای تونل‌های انرژی را می‌توان به این ترتیب دسته‌بندی کرد:
در نظر گرفتن بخش‌های جدا، استفاده از سیستم‌های کنترل دود مجهز به سیستم تهویه برای جلوگیری از گسترش حریق از طریق کابل‌ها، مهر و موم نمودن خروجی کابل‌ها به کمک دسته‌بندی اجزا.
باید در نظر داشت که سیستم کنترل دود در جا به جایی مطلوب و تخلیه گازها و بخارات سمی حریق موثرند اما نمی‌توانند آتش را به نحو مطلوب اطفا کنند.
مواردی که برای اطفای موثر باید در نظر گرفت:
تاثیرگذاری:
سیستم اطفای حریق باید تا بیشترین حد ممکن اثرگذار باشد. سیستم‌های اطفای حریق واترمیست به خاطر کوچک بودن اندازه ذرات اثرگذاری به شدت بالایی دارند.
پوشش دادن حجم بالا:
سیستم اطفای حریق باید بتواند حجم وسیعی از یک منطقه را پوشش دهد. سیستم اسپرینکلر در مقایسه با سیستم‌های آبی مشابه همچون واترمیست برای اطفا به آب زیادی نیاز دارد، تامین آب مورد نیاز خود با محدودیت روبروست. اما در سیستم واترمیست با ریزشدن ذرات آب محدودیت منبع و قطر لوله‌ها تا حد زیادی کاهش داشته است.
راندمان – اطفایی کارآمدتر با حداقل ماده اطفایی:
برای سنجش کارایی سیستم اطفای حریق راندمان آن در شرایط مختلف سنجیده می‌شود. تا کارآمد بودن آن در مخاطرات مختلف و حریق‌هایی با حجم متفاوت سنجیده شود.
استراتژی که هم اکنون برای مهار حریق در تونل‌های انرژی اتخاذ می‌شود:
- شناسایی مکان حریق
- تخلیه سریع و ایمن
- بهبود شرایط برای زنده ماندن افراد (استفاده از سیستم‌های کنترل دود و واترمیست)
سیستم اطفای حریق واترمیست:
برای مهار حریق در تونل‌های انرژی سیستم اطفای حریق واترمیست یکی از بهترین گزینه‌هاست.
مزایای کلی این سیستم اطفای حریق عبارتند از:
- لوله‌هایی با اندازه‌های کوچکتر
- کمترین تخریب ناشی از اطفا آبی
- قابل استفاده برای مهار حریق‌های متنوع از جمله حریق‌هایی با منشا الکتریکال
- بدون هیچگون تاثیر مخرب بر روی محیط زیست
- جلوگیری از احتراق مجدد
- حل کردن دود و گازهای سمی ناشی از حریق در هنگام اطفا
- تبخیر سریع
مزایای استفاده از سیستم اطفای حریق واترمیست در تونل‌های انرژی:
- جلوگیری از انتشار حرارت به روش تشعشع
- تضمین اطفایی یکپارچه در کل فضا
- خنک نمودن متریال موجود در تونل
- خنثی سازی لوکال با کاهش سطح اکسیژن
- خنک نمودن منبع حریق